De eerste symptomen van dementie

De symptomen van beginnende dementie zijn vaak moeilijk te duiden. Ze komen langzaam en worden pas na verloop van tijd duidelijker. Toch zijn er een aantal vroege signalen om op te letten:

Beginnende dementie symptomen:

• Vergeetachtigheid, vooral recente gebeurtenissen
• Moeite met taal of woordvindingsproblemen
• Verminderde concentratie
• Verwarring in tijd of plaats
• Problemen met plannen of organiseren

Sommige mensen voelen zelf aan dat er iets niet klopt. Dat maakt deze fase emotioneel beladen.

Symptomen bij specifieke vormen van dementie

Elke vorm van dementie kent eigen kenmerken. Hieronder de belangrijkste symptomen per type:

Symptomen van de ziekte van Alzheimer:

• Geheugenverlies (vooral korte termijn)
• Problemen met taal en spraak
• Desoriëntatie in tijd en plaats
• Verminderd beoordelingsvermogen
• Stemmingswisselingen en apathie

Deze vorm komt het meest voor en ontwikkelt zich geleidelijk.

👉 Lees meer over de ziekte van Alzheimer.

Symptomen van vasculaire dementie:

• Trager denken en reageren
• Stemmingswisselingen
• Plotselinge verwardheid
• Lichamelijke klachten (zoals na een herseninfarct)

👉 Lees meer over vasculaire dementie.

Symptomen Lewy body dementie:

• Hallucinaties (vooral visueel)
• Schommelingen in alertheid
• Spierstijfheid en trillen
• Geheugenproblemen

👉 Lees meer over Lewy body dementie.

Symptomen frontotemporale dementie:

• Gedragsveranderingen (bijvoorbeeld impulsiviteit)
• Verlies van empathie
• Ongepast sociaal gedrag
• Moeite met taal (woorden vinden, spreken)
• Verminderd ziekte-inzicht

Deze vorm komt vaak voor op jongere leeftijd (voor het 65e levensjaar) en wordt regelmatig verward met een psychiatrische aandoening.

👉 Lees meer over frontotemporale dementie.

Andere signalen: gedrag en beleving

Naast geheugen- en taalproblemen zijn er ook andere symptomen die bij dementie kunnen horen:

• Agressie bij dementie – Soms reageren mensen onverwacht boos of gefrustreerd, vooral bij onbegrip.
• Dementie en hallucinaties – Visuele hallucinaties komen regelmatig voor, vooral bij Lewy body.
• Dementie boos op partner – Door verlies van controle of verwarring kunnen spanningen ontstaan in relaties.

Het is belangrijk om gedrag niet persoonlijk te nemen. Achter agressie of boosheid schuilt vaak angst, frustratie of onmacht.

De kloktest bij dementie

Een bekend hulpmiddel bij het signaleren van cognitieve achteruitgang is de kloktest dementie (ook wel: klok voor dementie genoemd). De persoon wordt gevraagd een klok te tekenen met een specifieke tijd (bijvoorbeeld 10 over 11).

Deze test laat zien of iemand:

• Kan plannen en organiseren
• De tijd begrijpt
• Visueel-ruimtelijk inzicht heeft

👉 Wil je dit combineren met andere observaties? Bekijk dan ook de 7 minuten test dementie.

Oorzaken van dementie

Oorzaken dementie verschillen per type, maar veelvoorkomende oorzaken zijn:

• Ophoping van eiwitten in de hersenen (zoals bij Alzheimer of Lewy body)
• Slechte doorbloeding van de hersenen (vasculaire dementie)
• Erfelijkheid
• Leefstijl (roken, ongezonde voeding, weinig beweging)
• Vitaminegebrek of hersenletsel

👉 Lees meer over de oorzaken van dementie.

Waarom vroege herkenning belangrijk is

Het vroeg herkennen van dementie helpt bij:

• Tijdig starten met passende zorg
• Begrip creëren bij naasten
• Onnodige spanningen en frustraties voorkomen

Ook bij beginnende symptomen dementie is het waardevol om in gesprek te gaan met een huisarts of specialist. Wacht niet tot het echt misgaat – juist in de beginfase is goede ondersteuning cruciaal.

Samenvatting: hoe herken je dementie?

📘 Meer weten?

👉 Bekijk de fasen van dementie

👉 Technologie en structuur bij dementie: hoe Mr illi helpt

👉 Tips voor omgaan met veranderend gedrag bij dementie